Wie is George Soros eigenlijk?

George Soros (1930) is een Hongaars-Amerikaanse zakenman die zijn vermogen inzet voor het realiseren en ondersteunen van sociale en democratische ontwikkelingen. Dit heeft hem gemaakt tot een aartsvijand van (extreem) rechts, dat Soros gebruikt voor diverse complottheorieën. Maar Soros wordt ook gewantrouwd door (extreem) links, onder andere vanwege zijn vroegere activiteiten als beursspeculant.

Gedachtengoed van George Soros - Open Society Foundations

George Soros richtte begin jaren ’90 van de vorige eeuw de Open Society Foundations (OSF) op. Vandaag de dag zetten de OSF zich in ruim 120 verschillende landen in om democratie en mensenrechten te ondersteunen. Op lokaal niveau werken de OSF onder meer aan de ontwikkeling van gezondheidszorg, onafhankelijke media en rechtssystemen. Ook zetten zij zich in om economische, juridische en sociale hervormingen te promoten. Over landsgrenzen heen wordt er daarnaast gewerkt aan allianties om een wereldwijde gemeenschap te creëren, waarin kernwaarden als vrijheid en gelijkheid centraal staan. Bovendien is volgens Soros een mondiale politieke samenwerking van belang, om internationale geldmarkten aan banden te leggen die open samenlevingen vandaag de dag bedreigen.

Popper

George Soros’ gedachtengoed en filantropische carrière stoelen op het idee van de “Open Society”, de Open Samenleving. Deze term komt van de Oostenrijks-Britse filosoof Karl Popper, die in 1945 The Open Society and Its Enemies schreef. Open samenlevingen zijn volgens Popper democratisch en dynamisch en ze staan open voor correctie. Dit in tegenstelling tot gesloten samenlevingen, waar mensen gedwongen worden zich te onderwerpen aan autoriteit en waar geen ruimte is voor weerlegging of discussie.

Filantropie

Zijn filantropische werk begon in 1979, toen Soros in Zuid-Afrika schoolbeurzen voor zwarte Afrikaanse universiteitsstudenten ging financieren ten tijde van de Apartheid. Kort daarna richtte hij zijn aandacht op Oost-Europa, waar hij tegenstanders van het gesloten Sovjetregime steunde. Soros beschouwde de communistisch geregeerde landen als het ultieme voorbeeld van gesloten samenlevingen.

Hij stuurde onder meer honderden kopieerapparaten naar Hongarije om onafhankelijke ondergrondse publicaties mogelijk te maken. Eind jaren ’80 steunde hij tientallen Oost-Europese studenten met Westerse studiebeurzen, om een nieuwe liberale elite op te leiden. Deze elite zou met de opgedane ideeën terug in eigen land bijdragen aan de ontwikkeling van open samenlevingen.

Na de val van de muur in 1989 bouwden de OSF verder aan het netwerk in Oost-Europa. Het doel was om de voormalige Sovjetstaten op weg te helpen naar democratische samenlevingen en om te voorkomen dat ze zouden terugvallen in autocratische regimes.

“People who have been living in a totalitarian system all their lives, lack the knowledge and experience necessary to bring open society about. They need outside assistance to turn their aspirations into reality.”

Met zijn stichtingen stimuleerde Soros de aanleg van infrastructuur en promootte hij een cultuur van vrije uitwisseling van ideeën en kapitaal. Wanneer het mogelijk bleek om de regimes open te breken door middel van geldinvesteringen, dan zou dit aantonen dat militaire interventie of escalering van de Koude Oorlog niet nodig was.

Naast zijn eigen investeringen pleitte Soros tevens voor grootschalige Westerse monetaire hulp om de Oost-Europese staten te ondersteunen en om de uitwisseling tussen Oost en West te stimuleren. Deze hulp en uitwisseling bleven echter beperkt en volgens Soros heeft het Westen er dan ook in gefaald de voormalige Sovjetstaten te beschermen tegen hypernationalisme en kleptocratie.

Conspiracies

De karikatuur van Soros als invloedrijke Joodse miljardair die in het geniep aan de touwtjes trekt, achtervolgt de filantroop al tientallen jaren. In deze complottheorieën weerklinken vaak eeuwenoude antisemitische tropes, van rijke Joden die de wereld zouden controleren en stateloos “globalistisch” zijn. Jarenlang woekerden deze conspiracies vooral op extreemrechtse internetplatforms, maar steeds vaker bereiken ze ook mainstream media.

Hongaarse premier Victor Orbán verklaarde Soros tot grote vijand van de natie: hij zou het land willen overspoelen met moslimmigratie om de samenleving omver te werpen. In Nederland werd onder meer politieke partij Forum voor Democratie herhaaldelijk in verband gebracht met antisemitische conspiracytheorieën over Soros.

Levensloop George Soros (1930)

1920 Eerste anti-Joodse wetten in Hongarije

1930 Geboren als György Schwartz in Boedapest

1936 Naamsverandering naar George Soros

1938 Meer anti-Joodse wetten in Hongarije: numerus clausus om het aantal Joodse studenten in het hoger onderwijs te verminderen

1939 Doneert voor het eerst in zijn leven geld, aan Finland gedurende de Winteroorlog

1944 Gezin moet onderduiken

1947 Verhuist naar Londen

1949 Begin studie aan de London School of Economics

1956 Verhuist naar New York City

1957 Ouders verhuizen ook naar de Verenigde Staten

1960 Trouwt met Anneliese Witschak

1962 Schrijft het essay The Burden of Consciousness onder begeleiding van filosoof Karl Popper, die het concept “open society” ontwikkelde. Popper schreef onder meer: “We must plan for freedom, and not only for security, if for no other reason than that only freedom can make security secure” uit The Open Society and its Enemies (1945), en, “You can choose whatever name you like for the two types of government. I personally call the type of government which can be removed without violence “democracy”, and the other “tyranny” uit Cranston - Freedom: A New Analysis (1954)

1966 Ontstaan van het concept “hedge fund” (een vorm van investeren)

1969 Richt Double Eagle Fund (later Quantum Fund) op

1979 Richt Open Society Foundations op

1983 Trouwt met Susan Weber

1984 Deelt studiebeurzen uit met behulp van de Hongaarse overheid

1987 Schrijft het boek The Alchemy of Finance.

1988 Viktor Orbán (huidige Hongaarse premier) werkt parttime bij Open Society Foundations

1989 Verkoopt Quantum Fund

1991 Oprichting Central European University met campussen in Bratislava, Praag en Boedapest Schrijft het boek Underwriting Democracy

1992 Short tegen de bank of England en verdient één miljard pond

1993 Open Society Foundations actief in de gehele voormalige Sovjet-Unie

2010 Orbán aan de macht in Hongarije met zijn partij Fidesz

2013 Trouwt met Tamiko Bolton

2018 Orbán wint opnieuw verkiezingen in Hongarije. De Central European University moet noodgedwongen naar Wenen verhuizen

2022 Speecht bij het World Economic Forum in Davos: “Rusland viel Oekraïne binnen. De Europese Unie isopgericht om te voorkomen dat zoiets gebeurt. Zelfs wanneer de gevechten stoppen zoals uiteindelijk zal moeten gebeuren, dan zal de situatie nooit terugkeren naar wat het was. [...] Terwijl de oorlog woedt, komt de strijd tegen klimaatverandering op de tweede plaats. Maar de experts vertellen ons dat we al ver achterop zijn geraakt en dat de klimaatverandering op het punt staat onomkeerbaar te worden. Dat zou het einde van onze beschaving kunnen zijn. Ik vind dit vooruitzicht bijzonder beangstigend.”